خواص شاهتره از دیدگاه حکیم مومن

◄ شاهترج

معرب از شاه تره و دو نوع مي­باشد: يكي را برگ بسيار كوچك و شبيه به گشنيز و گلش بنفش و يكي را برگ عريضتر و گلش سفيد و هر دو قسم را طعم تلخ و با اندك تندي و قبض و برگ او بهتر از ساير اجزاء است و مركّب القوي و در حرارت معتدل است. در دوم خشك و گويند در دوم گرم است و شيخ الرّیيس در اوّل سرد دانسته است.

 مفتّح سدّة‌ جگر و مقوّي معده و مدرّ بول و مرار و مسهل اخلاط ثلاثه خصوصاً سودا و مرّة‌ محترقه و صاف كنندة‌ خون و باعث اشتها و خشك او در تقويت معده قويتر و جهت امراض سوداوي و بلغم شور و تبهاي كهنه نافع است و با سركه جهت قي صفراوي و غثيان بلغمي و آب تازة او با تمر هندي جهت تنقية معده و امعاء و رفع قوبا و يرقان و جرب و حكّه و اكتحال عصارة او جهت تقويت باصره و با صمغ جهت منع رویيدن شعر منقلب كه كنده باشند و مضمضة او جهت حرارت كام و زبان و تقويت لثه و ضماد خشك او با حنا كه در حمّام استعمال نمايند جهت جرب و حکه مجرب و شستن سر با آب منقوع او جهت رفع قمل و خفقان که رشک و ابریه باشد نافع و ابن ماسویه ضماد تازه او را جهت گزيدن زنبور بسيار مؤثّر دانسته­ است و تخمش معتدل­الحرارت و در افعال محمّد بن احمد و جالينوس قويتر از ساير اجزاء دانسته­اند و گويند مضرّ شش است و مصلحش كاسني و قدر شربت از جرم او سه درهم تا پنج درهم و از آب او از سي مثقال تا شصت مثقال و در مطبوخ تا ده درهم و بدلش نصف وزن او سنا و دو ثلث هليلة‌ زرد است.

و در بعضي بلاد قسمي از گياه شبيه به شاهتره است و از آن تيره رنگ تر و باريكتر و شبيه به افسنتين و گل او مايل به سياهي و بي مزه و با اندك بدبویي و قاتل گاو است و او شاهترج است و غير مستعمل مي باشد.

منبع: کتاب تحفه حکیم مومن

سیاهدانه ( شونیز )از دیدگاه حکیم مومن

 شونيز

به فارسي سياه دانه نامند. نباتش شبيه به رازيانه و از آن درازتر و باريكتر و گلش زرد مايل به سفيدي و غلاف تخم او بزرگتر از غلاف بزرالبنج است و تخمش سياه و مغزش سفيد قريب به انيسون و قوّتش تا هفت سال باقي است.

در اوّل سوم گرم و خشك و محلّل و مدرّ حيض و بول و شير و مقطّع اخلاط ومجفّف و مسقط جنين و ترياق سموم بارده حتي بخور او باعث گريختن هوام است و جهت قولنج ريحي و درد سينه و سرفه و قي­الدّم و غثيان و استسقاء و يرقان و سپرز و مداومت آن هر صباح با روغن زيتون جهت سرخ كردن گونه و تصفية بشره مجرّب است و با سركه جهت اخراج اقسام كرم شكم و دو درهم او تا سه روز با آب نيم گرم جهت گزيدن سگ ديوانه و رتيلا و با سكنجبين جهت تب ربع و تب بلغمي و با آب و عسل جهت نفس الأنتصاب و سنگ گرده و مثانه و سوختة او جهت بواسير خصوصاً كه با آب مورد بسرشند بيعديل است و ضماد او جهت ثاليل و رفع خال و تقشّر جلد و درد مفاصل و درد سر بارد و سدّة خيشوم و با بول اطفال جهت تحليل اورام صلبه و با سركه جهت بهق و برص و سعفه و قوبا مجرّب و با آب حنظل كه بر اطراف ناف طلا كنند جهت اخراج حبّ القرع قويّ الأثر مي­باشد و سایيدة او با خون افعي و يا خون خفّاش و يا خون خطّاف جهت وضح به غايت مؤثّر و با عسل و روغن جهت درد رحم در حين نفاس و با روغن گل سرخ جهت جرب و ضماد سوختة او با موم و روغن حنا و مانند آن جهت منع ريختن موي و رويانيدن او و با گلاب جهت زخمهاي سوداوي ساق پا مجرّب دانسته­اند و با بول جهت شهديّة سر و منع نزلات و سعوط و بویيدن او جهت درد سر مزمن و گشودن سدّة خيشوم و زكام و لقوه بغايت مفيد و كماد گرم او بر سر جهت زكام و بر ساير اعضاء و جهت تحليل رياح سريع­الأثر و قطور بودادة او با روغن زيتون بقدر سه چهار قطره جهت رفع زكام كه با عطسة بسيار باشد مجرّب است و مضمضة مطبوخ او با سركه جهت درد دندان بارد و قطور او با روغن حبه­الخضراء جهت درد گوش و سدّة رياح آن نافع مي­باشد و شرب روغن او را با روغن زيتون و كندر جهت اعادة‌ باه مأيوسين از مجرّبات شمرده­اند و طلاي روغن او كه با قرع منكوس گرفته باشند بر اعضاي تناسل و كمر جهت نعوظ بي­عديل و رافع دردهاي صعب بارده و سستي و سدّة اعصاب است و خوردن او نيز جهت باه و امور مذكوره سريع­الأثر است و اكثار شرب شونيز مورث خنّاق محرورين و مسدّد و مصلحش سكنجبين و سركه و مضر گرده و مصلح او كتيرا مي­باشد. و قدر شربتش تا دو درهم و از روغن او يك درهم و بدلش انيسون و نصف او تخم شبت است.

منبع : کتاب تحفه حکیم مومن

معجون عسل و سیاهدانه(دوسین )

یک برابر سیاهدانه+ پنج برابر عسل = دوسین

سیاهدانه در ترکیبات مختلف، اثرات درمانی متفاوتی دارد و به همین دلیل به صورت تنها، مخلوط با دیگر مواد و به صورت کمپرس،بخور، اسانس و یا روغن آن استفاده می شود، که یکی از آنها ترکیب عسل و سیاهدانه ، "دوسین " به فرمول زیر می باشد

یک برابر سیاه دانه + پنچ برابر عسل

سیاه دانه را پودر نموده و بلافاصله با عسل مخلوط می کنیم ،تا اثر دارویی آن کاهش نیابد .

الف- سیاهدانه جهت اثر بخشی باید به صورت کوبیده یاپودر شده استفاده شود.

ب- سیاهدانه باید بعد از پودر شدن، بلافاصله استفاده شودو عسل نگهدارنده مناسبی برای آن می با شد.

مهمترین استفاده "دو سین" بالا بردن سیستم ایمنی بدن ، سنگ کلیه، کیست تخمدان و...............است

ســـوزاک

ســـوزاک (Gonorrhea)

سوزاک یکی از مهمترین بیماریهای آمیزشی است که می تواند عوارض متعدد از جمله عقیمی را به دنبال داشته باشد .

عامل بیماریزا :

عامل بیماری میکروبی لوبیا شکل به نام گونوکوک است که مقاومت آن نسبت به عوامل خارجی کم است و مواد ضد عفونی کننده نیز به سرعت آن را از بین می برند .

بیماریزایی :

پس از ورود عامل بیماریزا به بدن ، میکروب سلولهای پوشش مخاط ها را آلوده می کند و با تکثیر میکروب ، بیماری ایجاد می شود . دورۀ کمون بیماری معمولاً 3 تا6 روز و گاهی اوقات تا 2 هفته نیز گزارش شده است .

علائم بالینی :

علائم حاد بیماری در مرد شامل تورم مجرای ادرار ، وجود ترشح زرد و سبز رنگ و سوزش ، خصوصاً در موقع دفع ادرار است . بیماری ممکن است به اعضاء ضمیمه دستگاه تناسلی مانند پروستات و بیضه نیز سرایت و ایجاد تورم کند .

در زنان تورم مجرای ادرار و دستگاه تناسلی ، ترشح ، سوزش و درد ایجاد می شود و ممکن است اعضاء تناسلی داخلی و لگن نیز مبتلا شوند .

سوزاک پس از مدتی مخصوصاً در جنس مؤنث مزمن شده و علائم آن تخفیف می یابد و ممکن است بیماری سالها ادامه یابد . سوزاک بعضی مواقع باعث عوارضی مانند تورم مفاصل ، آندوکاردیت ( التهاب پوشش داخلی قلب با علائم تنگی نفس و تند کاری قلب ) و عفونت خون می شود .

سوزاک گاهی باعث ابتلای بافت ملتحمه چشم و ایجاد ورم ملتحمه سوزاکی می شود که این وضع بیشتر در نوزادان دیده می شود .

منبع بیماری :

بیماری سوزاک مختص انسان است و منبع بیماری مبتلایان به سوزاک حاد و مزمن هستند . زنان به علت تظاهر بیشتر بیماری بصورت خفیف و مزمن ، منبع مهمی محسوب می شوند و دورۀ واگیری در صورت عدم درمان ممکن است سالها ادامه یابد .

راه سرایت :

انتقال بیماری معمولاً از راه مقاربت صورت می گیرد و در مورد ورم ملتحمه سوزاکی ، معمولاً ابتلا در موقع زایمان و آلوده شدن چشم نوزاد در موقع وضع حمل انجام می گیرد . تماس غیر مستقیم با اشیاء آلوده مانند ترمومتر و یا وسایل آلوده پرورشگاهها نیز می تواند موجب انتقال بیماری گردد.

کنترل و پیشگیری:

علاوه بر نکاتی که در پیشگیری بیماریهای آمیزشی وسیفلیس شرح داده شده ، لازم است در هنگام تولد ، از قطرۀ چشمی نیترات نقره برای نوزادان استفاده شود.

در مورد تماس با بیمار مسری می توان با استفاده از آنتی بیوتیکها از ایجاد بیماری جلوگیری نمود ، مراقبت مخصوص برای کودکان در مهد کودک ها و پرورشگاهها الزامی است .

درمان :

در درمان بیماری از ترکیبات پنی سیلین و تتراسیکلین می توان استفاده کرد .