اسباب چار گانه اخلاط طبیعی:

اسباب چار گانه اخلاط طبیعی:

برای بوجود آمدن هر جسم چهار سبب مادی، فاعلی، صوری و غایی لازم است به طوری که اگر هر یک نباشد، جسم ایجاد نمی شود.

سبب مادی: ماده اولیه ای است که جسم از آن بوجود می آید .

سبب فاعلی:  عاملی که روی جسم اثر کرده و جسم را ایجاد می کند .

سبب صوری: طرح و شکل جسم است .

 سبب غا یی: فایده و کاربردی که از جسم انتظار می رود .

اخلاط نیز به عنوان جسم از این قاعده مستثتا نیستند: سبب مادی اخلاط، نوع غذای وارد شده در بدن، سبب فاعلی، میزان حرارت، سبب صوری، خصوصیات (شامل رنگ، بو، طعم و حالت ) خلط، و سبب غایی، فواید و عملکرد اخلاط در بدن انسان می باشد . اسباب اربعه اخلاط در جداول چهارگانه خلاصه شده است.

نکته: ماده در بدن به دو شکل "با قوام" و "بدون قوام" وجود دارد . ماده با قوام عبارت است از همان اخلاط چهارگانه و مائیت و ماده بدون قوام همان شکل است .

منبع : کتاب مروی بر کلیات طب سنتی ایران( مراجعه : بخش معرفی کتاب)

معده و بیماریهای آن از دیدگاه ابو علی سینا (16)

  سوء مزاج معده همراه ماده و شناسايي نوعيت ماده همراه سوء مزاج معده

چگونه بدانيم كه سوء مزاج معده ساده نيست و همراه ماده است ؟ مي توان از چند حالت ومعاينه دقيق، بر وجود ماده همراه سوء مزاج معده و نوعيت آن به اين نشاني ها پي برد :

   -1  برآورده كه به وسيله قَي بيرون ريزد.

    -2  آروغ و نوعيت آن.

   -3  مدفوع بيمار كه درنشان دادن ماده ويژگي دارد وپراهميت است، رنگ مدفوع و آنچه با مدفوع معده است.

    -4   بول بيمار و آنچه همراه بول ر يزش كرده است، مگر اين كه ماده مايه بيماري پناه گرفته وكمين كرده باشد وبا مدفوع و بول بيرون نيامده باشد و از مرزي كه براي بيرون آمدنش تعيين شده است، تجاوزكرده باشد.

5  -    اگر ماده سبب سوء مزاج معده، گرم و خون آلودصفرايي باشد، مي تواني آن را از اين نشاني ها بشناسي :

الف)     احساس سبك بودن معده

ب)      دل به هم آمدن

ج)      احساس درد گزشي در معده

د)       التهاب همراه گزش احساس كردن در معده دل به هم آمدن همراه تشنگي و دل به هم آمدن و

التهاب در وقتي باشد كه خوراك غليظ تناول شود.

روي هم رفته و به طور عموم :

اگر ماده منشاء سوء مزاج به حد زيادي در معده جمع آمده باشد، بيمار سوء مزاج همراه ماده هميشه دلش به هم مي آيد.

 اگر ماده غليظ و پرمايه نباشد و در اندازه كم باشد، تنها در هنگام غذا خوردن دل . به هم مي خورد . اگر ماده منشاء سوء مزاج معده، آب نكشيده و پرمايه نيست و در ته معده قرار گ رفته است و دربالامستقرنشده است، دل به هم آمدن را سبب نمي شود .

اگر ماده در حالي بود كه با غذاي داخل معده بياميزد و همراه غذا در معده منتشر شود و به دهانه معده بر بخورد، دل به هم آمدن را سبب مي شود.

اگر ماده سبب سوء مزاج معده بسيار پرمايه و آب كشيده نيست و به فراخناي معده ريزش كرده است، نشانيش اين است كه هرگاه انسان دارنده معده داراي چنين سوء مزاجي كه همراه ماده است چيزي زداينده مانند عسلاب يا شكرآب تناول نمايد، از اثرحساسيت ماده را بيرون مي آورد .

 اماماده آب كشيده و پرمايه كه در معده باشد و سبب سوء مزاج معده شده است، از معاينه برآورده از راه قَي و از راه مدفوع تشخيص داده نمي شود، بايدبقيه دليلهايي را كه ذكر مي كنيم پيدا كني و از آن ها استفاده نمايي كه از همه مهمتردل به هم آمدن است كه حتماًدل به هم آمدن از وجود ماده بيماري زادر معده خبر مي دهد .

اگر تنهاتهوع هم راه دل بهم آمدن بود و تهوع قَي كردن به دنبال نداشت، بدان، كه ماده هست اما پرمايه و آب كشيده است و به داخل معده چسبيده است.

منبع : قانون، کتاب سوم

ناتوانی جنسی مردان، علل و درمان آن از دیدگاه طب سنتی (8)

باید توجه داشت که، منظور از مطرح کردن این باب، دقیقا درمان با همین داروها نبوده ، بلکه با نظر صاحبنظران این رشته از داروهای جایگزین ویا داروهایی در طب کلاسیک، ممکن است درمان صورت گرفته و یا نیاز به یک سری آزمایشاتی جهت کامل نمودن اطلاعات پزشک باشد، بلکه منظور نشان دادن دید همه سو نگر و کامل دانشمندان این رشته در باب موضوع مطرح شده می باشد که ممکن است قسمت اعظم آن از دید متخصصین امروزی پنهان بوده یا اهمیت توجه نداشته باشد.

غذاهايي كه در تقويت نيروي جنسي به دارو شبيه هستند :

شير نود مثقال، ترنجبين به وزن چهل درهم در آن شيرريزند و مخلوط بر آتش بجوشد تا غليظ مي شود و هر روز يك پياله از آن بخورنداين خوراك براي كساني كه مزاج سرحال و به اعتدال دارند و براي كساني كه حرارت مزاج دارند سازگار است.

كساني كه سرد مزاجند و سردي بر آن ها تاثيركرده است، خوراك آتي برايشان خوب است : دارچين به وزن ده درهم كوبيده شود و بسيار نرم و ساييده و گرد مانند گردد دريك رطل(نود مثقال) شير بريزند و به هم زنند . ناشتايك پياله بخورند يابرغذا به جاي آب بنوشند و ديگرآب ننوشند . اگر غذا از نوع شامي كباب باشد و اين دارچين و شير را بر آن بخورند بسيار بهره بيند. پيه هندوانه ابوجهل براي سرد مزاجان و خشك مزاجان در هر حالتي خوب است و توان جنسي شان را  تقويت مي كند . روغن گاوي پريك بستو، شير گاوي يك بستو، روغن پسته يك بستو هر سه را با هم در ديگ ريزند و بر آتش بجوشانند تا يك سوم از آن مي ماند. هر روزصبح دو قاشق (هشت مثقال) از آن با شراب  هر شرابي كه باشد  تناول شود. پانيدنود مثقال، آب پياز نود مثقال، شير حيواني نود مثقال، هر سه را با هم بر آتش گذارند بجوشد تا غليظ  و منعقد مي شود، هر روزصبح زود به وزن هفت مثقال بخورند. نخود درشت سياه را در آب ترتيزك آبی (جِرجير) بريزند و بگذارند تانخودها آب مي كشند و كمي  میایماسند، آنگاه آن ها را در سايه خشك كنند وباپانيدخرد كنند و بسايند و هر روزصبح به اندازه يك گردو و شب وقت خواب به اندازه يك عدد فندق بخورند و يك قدح شراب بر آن بنوشند. نخود سياه درشت دانه را در آب سه كوهه بريزند و در آفتاب بگذارند   و     نگذارندگرد و خاك بخورد،  تانخودهابخوبي مي خيسند و باد مي كنند، همين كه ديدندآب داردميخشكد، آب سه كوه ه بر آن بريزند وقتي كه نخودها باد كردند و نرم شدند، آن ها را خشك كنند و بكوبند و بسايند و نگهدارند، سپس با شير مخلوط كنند و بر آتش بجوشانند و پانيدبرآن اضافه كنند و از آن بخورند. شير حيواني سه رطل (دويست و هفتاد مثقال)، ترنجبين چهل و پنج مثقال، چاتلانقُوش سبزكوبيده چهل و پنج مثقال . با هم بر آتش بجوشند . سپس با دست مچاله كنند وبفشرند و آنگاه بپالايند . چهل و پنج مثقال از آن پاليده را با نيم درهم خولنجان مخلوط كنند وچند روزي از آن چندانكه مي توانند و با مزاج وذوق سازگار باشد  بخورند، كه دربرانگيختن غريزه جنسي معركه مي كند . آب پياز يك جزء، عسل يك جزء. با هم بر آتش بجوشندتا تنها عسل مي ماند . هرشب هنگام خواب يك قاشق (چهار مثقال ) يا دوقاشق (هشت مثقال) از آن را با آب گرم بخورند آرد گندم را در آب شيرين به هم زنند تا مانند سوپي غليظ مي شود، آنگاه خوب آن رابفشرند . اين فشرده را با مقداري شير و نصف شيرآب نارگيل بپزند  چربي موجود . پيه اردك باشد  و چنان كه حليم مي خورندآن را بخورندصمغ ساييده اَنگدان و نمك ريگ ماهي ساييده را بر تخم مرغ نيم بندپاشند و بخورند كه بسيار خوب نخودهادانه هاي ريزصنَوبر در آن ريزند و همه را در عسل بسرشند وبا كمي مصطَكي و دارچين درتا به ريزند و از آتش برگيرند و بگذارند تا سرد مي شود، آن را مانند حلوا قطعه قطعه ببرند و بخورند.

نسخه ديگر : دانه هاي درشت ثمر صنَوبر، بزر هويج، فلفل دراز، بزر هويج بياباني، دارچين و بزر ترتيزك آبي. همه را بكوبند . آنگاه عسل بر آتش بگذارند و اين داروها را در آن ريزند و بر آتش بجوشانند تا غليظظ مي شود و براي باز كردن اشتها از آن بخورند . اگر كسي ازبزر ترتيزك آبي و بزر هويج خو شش نمي آيدبجاي آن چاتلانقُوش در آن مخلوط كندياكمي مشك بر آن افزايد.

شربت هاي نيروبخش غريزه جنسي

شربت مويز كاملاً شيرين و پرمايه، شربت هرمويزي كه باشد خوب و سازگار است.

اينك شربتي كه بسيار خوب است.

ترتيزك آبي، شلغم و انجير را با هم در آب بپزند و بپالايند . مويزرا در آب بخيسانند و بر آتش بجوشانند وبپالايند. از اين دوآب حاصل شده ازپالايش هريك يك جزء مت ساوي با هم مخلوط شوند . پانيدونبيذ درآن ريزند تا خوب شيرين ومطبوع مي شود از آن بنوشند.

شربتي ديگر كه ما فكرش را كرده ايم : خارسه كوهه، ترتيزك آبي، هويج وشلغم هريك يك جزء . همه  را با هم در آب بجوشان تا خوب مي پزد . بپالاي و يك دوازدهم جزء پانيد يا شكر سرخ، ي ك ششم جزء انجير بستي  يك دوازدهم جزء مويزطايفي بسيار خوب و شيرين، شش هفتم جزء نارگيل كوبيده و نبيذ به اندازه لازم در آن پاليده بريز تامي رسد و شربت مي شود . از آن شربت بخورند كه غريزه جنسي را برانگيزد.

شربتي ديگر كه ماساخته ايم : بزر تر تيزك آبي، ب زر هويج، بزر شلغم، بوزيدان، بزرمارچوبه، تخم زبان گنجشك، ثمر چشم خروس، لعبه بربري و به همنان هريك يك جزء متساوي . همه را بكوب و خرد بساي و در يك كيسه پارچه اي بريزكه جايش تنگ نباشد . آنگاه افشره انگور بياور و در مقابل هرده من (سي كيلو ) از افشره انگور اين اندا زه از دارو را با كيسه اي كه در آن است در افشره بريز و همه را در خُمي جاي ده و هر روز آن را به هم زن تامي رسد.

نسخه ديگر: هويج و انجير در آب زياد بجوشند، سپس مخلوط را بپالاي. مويز هسته بركنده را در آن پاليده بپز و باز بپالاي. پانيد در آن بريز و بر آتش بگذار تا باز بجوشد. آب چشمه هاي كان آهن و آب آهنگران كه آهن سرخ شده در آن خاموش مي كنند، غريزه جنسي را تقويت مي كند.

 منبع : قانون،کتاب سوم

سه ماهۀ دوم بارداری

سه ماهۀ دوم

تغییرات مربوط به مادر

این مرحله را بهتر است دورۀ طلایی حاملگی نامید ، چرا که بسیاری از مشکلات سه ماهۀ اوّل برطرف شده اند و هنوز مشکلات سه ماهۀ آخر شروع نشده اند .

با ورود به سه ماهۀ دوم ، حاملگیتان برای شما و اطرافیانتان مشخص تر می شود چون جنین رشد کرده و شکم شما برجسته می شود . در این مرحله احتمالاً بدنتان به افزایش سطح هورمونها عادت کرده ، بنابراین دوباره انرژی قبلی خودتان را پیدا می کنید ، تهوع و استفراغها از بین می روند و همچنین با وجودی که پستانها باز هم بزرگ می شوند ولی دیگر حساس نیستند .  

از آنجایی که از این زمان دندانهای شیری و دائمی جنین شروع به ساخته شدن و کلسیفیه شدن ( جمع شدن کلسیم در آنها و سفت شدن آنها ) می کنند و استخوانها نیز آهکی می شوند ، مصرف روزانه 4-3 لیوان شیر و سایر لبنیات توسط مادر نقش بسزایی در این امر مهم بازی می کند . البته اگر هم مادر لبنیات را مصرف نکند ، معمولاً برای جنین اتفاقی نمی افتد ، چرا که او کلسیم مورد احتیاج استخوانها و دندانهایش را از کلسیم ذخیره شده در استخوانهای مادر تأمین می کند و احتمال دارد بعد ها مادر دچار پوکی  و مشکلات استخوانی شود .

با بزرگ شدن رحم ، احتمالاً متوجه می شوید که مرکز ثقل بدنتان به طرف جلو متمایل شده بنابراین ممکن است با افزایش انحنای کمر ، از کمر درد شکایت داشته باشید ، پس باید مواظب وضعیت بدن خود مخصوصاً موقع نشستن و بلند کردن اشیاء باشید و دستورات زیر را برای رفع کمر درد بکار ببرید :

❀برای مدت زیادی روی پاهایتان نایستید .

❀هنگام ایستادن بهتر است چهار پایۀ کوچکی زیر یک پا بگذارید و مرتب پاها را عوض کنید .

❀از برداشتن اشیاء سنگین خودداری نمایید و توازن بار را در دو دستتان برقرار کنید ( یک بار سنگین را دو قسمت کنید و با دو دست نگه دارید ).

❀کفش پاشنه کوتاه بپوشید .

❀گن یا شکم بند حاملگی در رفع کمر درد ناشی از حاملگی بسیار مؤثر است .

❀با دستور ماما یا پزشکتان ورزش کنید .

❀هنگام بغل کردن کودک سعی کنید بیشتر بنشینید و کمتر بایستید .

❀سعی کنید از یبوست دوری کنید .

❀مصرف استامینیفون ضرری ندارد . اما اگر درد طولانی شد و با وجود دستورات قبلی و یا مصرف استامینیفون فرقی پیدا نشد حتماً به ماما یا پزشکتان مراجعه کنید .

❀هنگام خوابیدن روی پهلوی چپتان بخوابید ( باعث افزایش جریان خون به رحم می شود ) و پاهایتان را خم کنید . یک بالش پشت کمرتان ، یکی بین پاهایتان و یکی هم زیر شکمتان قرار دهید . این حالت در رفع کمر درد بسیار مؤثر است .

❀کمپرس گرم و یا حوله گرم روی کمرتان قرار دهید ( البته مواظب باشید دمای آن خیلی بالا نباشد و یا مدت استفاده طولانی نشود چون می تواند باعث برخی ناهنجاریهای جنینی شود ) .

❀مصرف کلسیم را فراموش نکنید . کمبود کلسیم می تواند باعث گرفتگی عضلات شود .

❀به صورت چهار دست و پا قرار گیرید ( زانوها و دستها روی زمین ) ، سعی کنید سر و لگنتان در یک محور باشند وسط کمرتان را به طرف بالا بلند کنید و انحنا دهید . سپس به آرامی آنرا پایین بیاورید تا صاف شود . با بلند کردن انحناء کمر سرتان را به پایین رها کنید سپس هنگامی که کمرتان را صاف می نمایید سرتان را نیز بالا بیاورید .

❀هنگامی که از روی زمین می خواهید چیزی را بلند کنید ، به صورت سر پا بنشینید و آنرا بلند کنید نه آنکه روی کمرتان خم شوید .

در این حین پاهای شما هم ممکن است دچار مشکل شوند ، هر چه باشد آنها هستند که افزایش وزن شما ، جنین در حال رشد و طرز راه رفتن جدیدتان ( که گاهی خنده دار هم می شود ) را تحمل می کنند . برای آسایش بیشتر پاها در حاملگی بهتر است نکات زیر را رعایت کنید :

❀از پوشیدن شلوارهای رکابدار اجتناب کنید ( ورم ممکن است باعث فرو رفتن رکاب به کف پاهایتان شود و باعث تحریک گردد ) .

❀کفش هایی بپوشید که کاملاً اندازه و راحت هستند .

❀کفشهایتان را چند بار در روز  عوض کنید .

❀کمی ورزش کنید

❀پاهایتان را مدتی بالا نگه دارید .

❀هرگاه فرصت دارید ، کفشهایتان را در آورید و انگشتان پاهایتان را تکان دهید تا جریان خون پاها افزایش یابد .

❀از ایستادن برای مدت طولانی جداً خودداری کنید .

❀بهترین کفش برای خانم های باردار دارای پاشنۀ 2 سانتیمتر هستند . گودی پا را به خوبی پر می کنند و بند و سگک قابل تغییر دارند .

یکی از علایم ناراحت کننده در برخی از خانم های حامله سوزش و درد مچ دست  و انگشتان می باشد . حدود 25 درصد از زنان حامله از چنین مشکلی شکایت دارند و معمولاً با حرکات تکراری دست به وجود می آید . در طی حاملگی تغییرات هورمونی و افزایش وزن می تواند عصبی را که به شصت و سه انگشت اوّل می رود تحریک کند و سوزش و درد در آنها به وجود آورد . افرادی که ماشین نویسی می کنند و یا بیشتر رانندگی می کنند و یا هر کاری که بیشتر با دستهایشان ارتباط دارد انجام می دهند ، بیشتر در معرض چنین حالتی قرار دارند . برای کاهش و یا از بین بردن چنین علائمی بهتر است به نکات زیر توجه شود :

❀وضعیت نشستن و یا ایستادن مناسبی را حفظ کنید .

❀در بین کارها استراحت کافی داشته باشید ، دستهایتان را به طرف جلو بکشید ، آنها را باز کنید و سپس مشت کنید و به طرف بالا ببرید و به آرامی مشتتان را بچرخانید .

❀از خم نگه داشتن مچتان به مدت طولانی جلوگیری کنید ( مثلاً دستتان را برای مدت زیادی زیر چانه تان تکیه ندهید و یا زیر بالش خم نکنید و از این قبیل مسائل ) .

در صورتی که این نکات به شما کمکی نکرد ، حتماً به ماما یا پزشکتان اطلاع دهید ، ممکن است برای دست شما آتل تجویز کند و یا ممکن است احتیاج به فیزیوتراپی داشته باشید .

از سه ماهۀ دوم حاملگی ، برخی از خانمها متوجه  افزایش ترشحات واژینال یا رحمی  می شوند . تغییر اسیدیتۀ واژن در حاملگی ، بروز بیماریهای قارچی واژن را تشدید می کند . شستشو با کمی جوش شیرین در آب می تواند تا حدودی آنرا بهبود بخشد . رعایت بهداشت ، خشک نگه داشتن لباس زیر ، تعویض روزانۀ آن ، شستشوی مرتب لباس زیر و خشک کردن ان در معرض آفتاب بسیار اهمیت دارد . با وجود همۀ این مسائل ، در صورتی که برای شما چنین مشکلی پیش آمد حتماً به ماما یا پزشکتان مرتجعه نمایید تا آنرا درمان کند .

برخی خانم های باردار از گرفتگی ماهیچۀ ساق پا مخصوصاً در شب شکایت دارند . این حالت تا حدودی طبیعی است ولی حتماً آنرا به ماما یا پزشکتان اطلاع دهید تا در صورت لزوم درمان کند . قبلاً گرفتگی پا را فقط به کمبود کلسیم نسبت میدادند ولی تحقیقات جدید کمبود منیزیم را نیز مؤثر می دانند . معمولاً با مصرف تقویتهای دوران بارداری مقدار مورد نیازتان تأمین می شود . سعی کنید شصت پاهایتان را به طرف جلو خیلی نکشید ( به حالت اشاره ) و قبل از خوابیدن مدتی پاهایتان را صاف و کشیده قرار دهید . در صورتی که انقباض در عضلات پاهایتان رخ داد با ماساژ دادن و یا گشیدن حوله گرم بر روی آن از شدت انقباض بکاهید . ایستادن بر روی یک سطح سرد هم گاهی مؤثر واقع می شود البته درد مدام ساق پا ، مخصوصاً اگر همراه با واریس باشد مسألۀجدی است و حتی می تواند خطرناک باشد . در صورت بروز چنین حالتی به هیچ وجه نباید آنرا ماساژ دهید چرا که می تواند باعث عبور لخته خون گردد . حتماً چنین وضعیتی را به ماما یا پزشکتان گزارش دهید .

برخی خانمهای باردار از گرفتگی گوشها و احتقان و پر خونی بینی  و حتی خون دماغ شدن مکرر شکایت دارند باید بدانید که این مسأله هم طبیعی است ( البته بیشتر در زمستان رخ می دهد ) در صورتی که این مشکل برای شما بروز کرد مطوئن باشید آب وو مایعات کافی دریافت می کنید . سعی کنید هوای خانه را مرطوب نگه دارید ( از بخور استفاده کنید ) ، می توانید داخل بینی تان را با کمی وازلین چرب  کنید و میوه های غنی از ویتامین C مصرف کنید مصرف لبنیات در این مواقع شرایط را بدتر می کند . بنابراین مصرف آنها را محدود کنید و کلسیم مورد نیازتان را از سایر منابع تأمین نمایید مانند بادام ، کنجد و روغن آن ، فندق و ... می توانید حوله ای را با آب گرم مرطوب کنید و روی بینی ، گونه و پیشانی خود قرار دهید . با این که این درد امری طبیعی است ، با این حال آنرا به ماما یا پزشکتان اطلاع دهید .

تعدادی از خانم های حامله ( مخصوصاً شکم اوّلها ) از درد زیر دل و ناحیۀ تناسلی شکایت دارند . این درد به علت کشیدگی رباطهایی است که رحم را نگه می دارند و همچنین آماده شدن استخوانهای تناسلی یا شرمگاهی برای زایمان . اما با این حال در صورت بروز چنین دردهایی حتماً به ماما یا پزشکتان مراجعه نمایید ، چرا که ممکن است علامت مسائل خطرناکی مانند حاملگی خارج رحمی ، انقباضات زایمانی ، آپاندیسیت ، کیستهای تخمدانی ، التهاب لگنی و ... باشد .

 تغییرات مربوط به جنین

ماه چهارم : آغاز رویش مو

رشد قفسه سینه در این ماه چشمگیر است و سر جنین نسبت به بالا تنه کوچک و بی قواره بنظر می رسد . پوست جنین بعلت نازکی بیش از حد ، تمام مویرگها را به نمایش میگذارد ، جریان خون با شدت در بدن جنین در حرکت است . روی پوست را پوششی از پرزهای نازک فرا میگیرد . غدد چربی و عرق شروع بکار می کنند . طپش قلب جنین شدید است و دو برابر طپش قلب مادر می باشد . کبد همراه با سایر قسمت های گوارشی کار خود را آغاز می کند و اولین موها روی جمجمه پدیدار می شوند .

طول جنین 5/16 سانتیمتر و وزن آن 144 گرم است . در اواخر این ماه گاهی مادر احساس تپش ضعیفی مینماید ولی معمولاً این تپش تا ماه پنجم محسوس نیست .

ماه پنجم : حرکت احساس می شود

ماه پنجم برای مادر خاطره مخصوصی به همراه دارد . در این ماهاست که او زندگی جنین را در بطن خود حس می کند . حرکت طفل گاهی در ابتدای ماه پنجم حاملگی و گاهی در اواسط آن انجام می گیرد . در ابتدا تکان ها بسیار نرم و محتاطانه می باشند ولی پس از مدتی بصورت تکان دادن دست و یا پا کاملاً محسوس می شوند .

در این ماه ، پوست طفل همچنان چروکیده است زیرا هنوز از وجود چربی در زیر پوست خبری نمی باشد . موهای زیادتری روی جمجمه به چشم میخورد . ناخن ها در بالای انگشتان پدیدار می شوند . در انتهای بیستمین هفته بارداری ، جنین قادر است صداهای شدید را بشنود . همانطور که میدانید دنیای جنین در دوران بارداری را میتوان به دنیای صدا تشبیه کرد ، در این دوران دائماً جنین صدای طپش قلب مادر ، صدای خود مادر ، صدای پدر و بسیاری از صداهای دیگر را می شنود ، البته شنیدن این صداها بعد از گذشتن از مایع رحمی که جنین در آن شناور است به اصطلاح تصفیه شده و از شدت آن کاسته شده و سپس به سمع جنین می رسد . اهمیت این صداها به حدی است که مثلاً برای آرامش طفل زود رس ، ضبط صدای طپش قلب مادر را پخش می کنند با شناسائی آن آرام می گیرد .

همچنین در این ماه رشد شش ها قابل ملاحظه است ولی آنقدر کارآیی ندارد در صورت تولد طفل را زنده نگاهدارد .

اندازه جنین حالا 25 سانتیمتر است ، یعنی صد برابر اندازۀ او در چهار ماهگی . مهمترین دوران رشد قد کودک در ماه پنجم حاملگی پایان می پذیرد . از این ماه قد او تا هنگام تولد فقط دو برابر خواهد شد . ولی برعکس وزن او که 500 گرم می باشد تا هنگام تولد 3 کیلو و 300 گرم بطور متوسط بالغ می شود .

ماه ششم : ماه عضلات

در این ماه بیشترین تلاش طفل روی عضلاتش انجام میگیرد و بهمین جهت حرکت های بیشتری نیز در بطن مادر خواهد داشت .رشد مغز در این ماه قابل توجه است . خطوط چهره ظرافت بیشتری می یابند ، ابروها کاملاً مشخص می شوند ، بینی به خود شکل می گیرد ، گوشها بزرگتر میشوند و گردن با سر تمایز بیشتری می یابد . طفل می خوابد و بیدار می شود . قد جنین 31 سانتی متر و وزنش 1 کیلو بالغ می شود . او حالا برای زندگی مجهز است ولی اگر بدنیا بیاید شانس زنده ماندنش کم است .

معاینات ماهیانه

در این ملاقات ها احتمالاً باید انتظار موارد زیر را داشته باشید :

❀کنترل صدای قلب جنین ، در حوالی بیستمین هفته ، قلب طفل با دستگاه استتوسکوپ قابل شنیدن می شود . در صورتی که ماما یا پزشک مجهز به دستگاه سونیکید باشد می تواند در 4 ماهگی صدای قلب جنین را بشنود ( در برخی موارد حتی 3 ماهگی ) و البته شما و همسرتان هم می توانید بشنوید و اوّلین صدای قلب او را حتی ضبط کنید .

❀بررسی آزمایش خون و ادرار ، کنترل فشار خون و وزن ( افزایش متوسط وزن در این سه ماهه حدود 6 کیلوگرم است ) . او همچنین قادر است بوسیله اندازه گیری هورمونها از سلامت جنین اطلاع حاصل کند .

❀پزشک در این ماه به معاینه زن باردار می پردازد تا از رشد متناسب رحم مطمئن شود . با لمس شکم پزشک مادر ، پزشک محل سر ، شانه و پشت جنین را معین می کند .

وضعیت معکوس

زیت الاتفال یا روغن (زینون نارسیده)

 زيت الأنفاق‌

روغن زيتون نارسيده است و او معتدل قابض است و گويند‌ در آخر اوّل سرد و در اوّل خشك است.

مسخّن بدن و مدرّ و مفتّت حصاه و موافق معده و مقوّي لثه و دندان و مانع ادرار عرق و صاف كنندة ‌اخلاط و مفتّح سدد و قاطع عفونت و مقوّي اعضاء و مغسول او موافق درد اعصاب و مواد حارّه و نيكو كنندة‌ رنگ رخسار است و روغن زيتون برّي قائم مقام روغن گل سرخ و رادع و مبرّد و مانع عرق و حافظ سياهي موي و انتشار او و مقوّي دندان متحرّك و مانع سيلان رطوبات لهاه و قاطع خون لثه است و جمعي مطلق روغن زيتون را در افعال مذكوره نافع مي­دانند و مخصوص نوعي از آن ندانسته و نوعی هر چند كهنه­تر شود قويتر شود و آنچه از هفــت سال بگذرد بهتر از روغن بلسان دانسته­اند و بعضي قايلند كه تا چهار هزار سال مي­ماند و گويند چون بيست و دو درهم او را با مثل او عسل و ثلثان او كندر و روغن شونيز بالمناصفه در حمام سه روز بنوشند و آب سرد در آن روزها نخورند از جميع دردهاي بارده و خدر و فالج و امثال او نجات يابند و پيران صد ساله را هيجان شهوت شود و مجرّب دانسته اند و روغني كه از زيتون متعفّن گيرند مولّد خلط فاسد و بسيار منجّر و مولّد حكّه و مصلحش شربت بنفشه است و چون روغن زيتون را با مثل او آب بجوشانند تا آب بسوزد و تجديد آب به دستور اوّل نمايند تا شصت بار و بعد از آنكه آب سوخته شود چندان بجوشانند كه به نصف رسد به مراتب شتی بهتر از روغن بلسان و در او اسرار عجيبه است.

منبع:کتاب تحفه حکیم مومن