يائسگي يا بلوغ دوم
روزهاي نوجواني براي دخترها با ورود به دنياي بزرگ‌ترها و روزهاي گذار از يك مرحله به مرحله‌اي ديگر است؛ روزهايي كه بلوغ جنسي با شروع عادات ماهانه آغاز مي‌شود، اما دوران باروري و فعاليت جنسي در ابتداي دهه پنجم زندگي به پايان مي‌رسد. در اين سال‌ها يك عبور ديگر از مرحله‌اي به مرحله بعد زندگي اتفاق مي‌افتد: يائسگي.
حدود 90 درصد از زنان در ابتداي دهه پنجم دچار يائسگي مي‌شوند. 10 درصد از زنان پيش از 46 سالگي يائسه مي‌شوند (يائسگي زودرس) و يك درصد از زنان پيش از 40 سالگي اين حالت را تجربه مي‌كنند (نارسايي زودرس تخمدان). عوامل محيطي و ژنتيكي روي سن يائسگي اثر مي‌گذارند و در مجموع طيف سني يائسگي در زنان سالم بين 42 تا 58 و سن متوسط آن 4/51 است.
مشكلات دوران يائسگي
1 - ناپايداري عروقي به دنبال تغييرات هورموني باعث مي‌شود خانم‌هاي يائسه از گر گرفتگي شكايت داشته باشند. اين ناراحتي در 65 تا 76 درصد از زنان يائسه ديده مي‌شود. گر گرفتگي معمولا با گرماي شديد به صورت سوزش يا گرما همراه است. اين احساس معمولا از سر و گردن و قفسه سينه آغاز مي‌شود و مي‌تواند به صورت يك موج در بدن منتشر شود. معمولا پس از اين گر گرفتن، تعريق و سپس لرز اتفاق مي‌افتد و مجموع اين مراحل از چند دقيقه تا نيم ساعت طول مي‌كشد.
2 - نيمي از خانم‌هاي يائسه از خارش، سوزش و خشكي دستگاه تناسلي و متعاقب آن مشكلات زناشويي رنج مي‌برند. علت اين مشكلات تغيير PH ناحيه است و در صورتي كه به اين علائم توجه كافي صورت نگيرد و برطرف نشود، عفونت‌هاي مكرر ادراري رخ مي‌دهند.
3 - حدود 20 درصد از زنان يائسه از بي‌اختياري ادراري رنج مي‌برند. علت بروز اين مشكل ضعف عضلات كف لگن و تغييرات بافت همبندي به دنبال تغييرات هورموني است. شل شدن عضلات كف لگن موجب افتادگي رحم و مثانه مي‌شود و شخص دچار بي‌اختياري ادرار مي‌شود.
4 - پوكي استخوان از مرحله منفي يك آغاز مي‌شود و به طور طبيعي هر سال يك تا 2 درصد از استخوان‌هاي بدن تحليل مي‌روند. پوكي استخوان مي‌تواند به شكستگي استخوان به صورت خود به خود يا با ضربه‌هاي بسيار كوچك منجر شود.
5 - تا پيش از يائسگي هورمون‌هاي زنانه نقش محافظتي در برابر بيماري‌هاي قلبي عروقي دارند، به همين دليل ميزان بروز اين بيماري‌ها در خانم‌ها نسبت به آقايان خيلي كمتر است، ولي پس از يائسگي به دليل از ميان رفتن آن نقش حفاظتي، بروز اين مشكلات در هر دو جنس برابر مي‌شود.
سالم و سرحال مثل جواني:تمام خطراتي كه در دوران يائسگي مي‌تواند سلامت شما را تهديد كند، بسادگي قابل برطرف شدن هستند. بايد توجه داشت كه يك خانم مسن نيازمند مراقبت‌هاي بيشتر پزشكي است و حداقل مراجعه سالانه به پزشك براي انجام آزمون پاپ اسمير و بررسي از نظر وجود سرطان گردن رحم و همچنين معاينه و بررسي سرطان سينه علاوه بر زمان‌هايي كه مراجعه به پزشك براي علائم يائسگي و درمان آنها انجام مي‌شود، ضروري است.
توصيه‌هاي ديگري كه عمل به آنها به يك خانم سالمند كمك مي‌كند كه دوران كم‌خطر و همراه با سلامت را تجربه كند، عبارتند از: ورزش، تغذيه مناسب، پرهيز از سيگار و قهوه و شركت در فعاليت‌هاي اجتماعي.
ورزش چرا و چگونه؟ تمرين‌هاي ورزشي مستمر و مناسب در بهبود وضعيت استخواني نقش بسيار پررنگي دارد.
ورزش كردن باعث بهبود گردش خون و همچنين كاهش كلسترول، بهبود توانايي، كنترل استرس و كنترل بهتر وزن مي‌شود.
پياده‌روي، ورزش مناسبي است كه علاوه بر مزاياي بالا به دليل بهره‌مندي ورزشكار از نور آفتاب و تامين ويتامين D مورد نياز، به تامين منابع استخواني و پيشگيري از پوكي استخوان كمك مي‌كند. شنا و پياده‌روي در آب نيز از ورزش‌هاي مناسب اين دوران هستند. در آغاز 2 تا 3 بار ورزش در هفته به مدت 15 تا 30 دقيقه كافي است. به مرور مي‌توان تعداد دفعات ورزش كردن را تا 5 بار در هفته و سپس مدت هر ورزش را تا 60 45 دقيقه افزايش داد.
رژيم غذايي مناسب:سويا براي برطرف شدن علائم گرگرفتگي و تعريق بسيار كمك‌كننده است. ميوه و سبزي علاوه بر داشتن فيبر، ويتامين و املاح به دليل داشتن فيتواستروژن در دوران يائسگي بيش از روزهاي ديگر زندگي مفيد هستند. ماده ديگري كه در سبزيجات وجود دارد، برم است. برم با كاهش كلسيم دفعي باعث تقويت استخوان‌ها مي‌شود. حبوبات نيز به دليل اين‌كه منبع خوبي از كلسيم، اسيد فوليك، ويتامين6 B، فيتواستروژن‌ها و پروتئين‌ها هستند، بايد مورد توجه قرار بگيرند. براي تامين اسيدهاي چرب مورد نياز بدن بهتر است از روغن ماهي، روغن زيتون و روغن‌هاي گياهي غيراشباع استفاده كرد.
شير به عنوان منبع اصلي كلسيم بهتر است بدون كاكائو و قهوه و شكلات استفاده شود، زيرا اين مواد مانع جذب كلسيم شير به صورت كامل مي‌شوند. آب و آبميوه‌هاي طبيعي سرشار از ويتامين‌هاي ضروري هستند و بهتر است جايگزين نوشابه‌هاي گازدار و قهوه شوند.
براي تامين كلسيم علاوه بر شير مصرف دوغ و ماست، كشك، پنير و كلم نيز سودمندند.
زندگي بانشاط تا آخرين لحظه بودن: مهم‌ترين نكته‌اي كه خانم‌هاي يائسه بايد توجه داشته باشند؛ اين است كه حفظ روحيه بانشاط و سرزنده بودن، كليد بهتر زندگي كردن است. شركت در فعاليت‌هاي اجتماعي و حضور مفيد در اين فعاليت‌ها براي تمام سالمندان بخصوص خانم‌ها ضروري است. حضور در اجتماع علاوه بر تامين نيازهاي روحي و رواني افراد بر سلامت جسمي آنها نيز تاثير مستقيم دارد. اين نور مستقيم آفتاب است كه به توليد ويتامين D و جذب كلسيم در استخوان‌ها كمك مي‌كند و تابيدن نور از پشت شيشه چنين تاثيري ندارد.
درمان با داروهاي هورموني:داروهاي حاوي استروژن نقش بسيار موثري در كاهش مشكلات دوران يائسگي دارند.
اين داروها در كاهش علائم گر گرفتگي، بيماري‌هاي قلبي عروقي و مشكلات ادراري تناسلي موثرند. استفاده از اين داروها و ميزان استروژن يا پروژسترون آنها فقط بايد با تجويز پزشك صورت بگيرد. هر خانم يائسه با توجه به علائم و مشكلات خود و همچنين سوابق بيماري‌هاي خود و حتي اطرافيان نزديك نياز به يك نوع داروي هورموني دارد؛ به عنوان مثال مصرف داروي حاوي استروژن در بيمار مبتلا به سرطان سينه، بيماري حاد كبدي، بيماري انعقادي و سرطان اندومتر رحم ممنوع است و در افرادي كه سابقه سرطان‌هاي سينه و اندومتر يا بيماري صرع داشته‌اند يا در حال حاضر به اندومتريوز، فشارخون، بيماري پانكراس، بيماري كيسه صفرا و... مبتلا هستند، بهتر است مصرف نشود يا در ميزان كمتري استفاده شود. همچنين كساني كه استروژن دريافت مي‌كنند و رحم آنها خارج شده، بهتر است از پروژسترون استفاده نكنند. در مجموع، اين پزشك است كه مي‌تواند با توجه به همه نكات اقدام به تجويز داروهاي هورموني كند و مصرف خودسرانه آنها مي‌تواند خطرناك باشد.
درمان و پيشگيري از پوكي استخوان : حدود 35 درصد زنان بالاي 65 سال دچار شكستگي ستون فقرات مي‌شوند كه عمدتا بدون ضربه و به صورت خود به خود رخ مي‌دهند. حدود 3520 درصد زنان بالاي 85 سال نيز دچار شكستگي گردن استخوان ران مي‌شوند؛ البته بايد به اين نكته نيز توجه داشت كه حدود 20 درصد موارد پوكي استخوان در سنين يائسگي ناشي از بيماري‌هاي ثانويه مثل اختلال غدد پاراتيروئيد است و ربطي به يائسگي ندارد.
پيشگيري :مهم‌ترين اقدام در زنان يائسه پيشگيري از پوكي استخوان است، زيرا درمان آن بسيار مشكل و تقريبا درمان كامل و قطعي آن غيرممكن است. كاهش مصرف تركيبات كافئين‌دار (شكلات، كاكائو و امثال آن)، قطع مصرف الكل و ترك سيگار به پيشگيري از پوكي استخوان كمك مي‌كنند. حفظ فعاليت فيزيكي مناسب نظير پياده‌روي 3 تا 4 بار در هفته هر بار به مدت 20 تا 30 دقيقه باعث كاهش از دست رفتن توده استخواني مي‌شود. مصرف كافي شير و تركيبات حاوي كلسيم براي رفع نياز روزانه كلسيم كه حدود mg/day 800-100 است در افرادي كه داروهاي استروژني مصرف مي‌كنند و حدود 1500mg/day در ديگر افراد ضروري است. غذاي مصرفي بايد حاوي 400300 واحد ويتامين D باشد.
منبع
عشق ...